Techniek is taal. Beheers die.
Hoe belangrijk is de Nederlandse taal? Hoe belangrijk is het om duidelijk en foutloos in het Nederlands te kunnen lezen en schrijven? Voor de bakker op de hoek, voor zijn klant, voor een huisarts, een patiënt, een leraar, een student? “Taal is te belangrijk om te verminken”, zegt Lieke Marsman, onze Dichter des Vaderlands. Nederland is maar een klein land, ons taalgebied stelt niet veel voor. Toch is het, van Maastricht tot Den Helder, en van Lauwersoog tot Antwerpen, heel erg handig om goed in het Nederlands te kunnen communiceren. Hoe zit dat met de technicus in Meppel die een lasrobot moet bedienen? En met de technisch schrijver die de technische handleiding voor de robot moet schrijven?
Goed geschreven in catchy Engels?
Overal om ons heen gaan de catchy Engelse oneliners in het rond, online opgepikt, of tijdens een meeting, tijdens het bingewatchen op Netflix, op straat bij het windowshoppen of in de collegezaal, blokkend voor een master. Hoe awkward voelen we ons als we een terugkoppeling op een presentatie krijgen, terwijl we hadden gevraagd om de feedback op een launch? En, om in ons eigen vakgebied van technisch schrijven, te blijven: hoe belangrijk vinden we het om een manual een handleiding te noemen, een target een doel of een helpdesk een hulp- of informatiebalie? Hoeveel waarde hechten we aan een goed geschreven tekst in het Nederlands? Een tekst waarin ook de d’s en dt’s goed staan, om maar iets te noemen. Zonder spelfouten en met duidelijk, consistent taalgebruik.
Nederland is het op één na best Engelssprekende land van de wereld. Zeventig procent van de geletterde Nederlanders spreekt, leest en schrijft een aardig woordje Engels. Alleen de Zweden doen het nog beter dan wij. Dat is mooi en daar mogen we trots op zijn. Het is bovendien maar goed ook. Want met alleen Nederlands kom je in de wereld niet zo heel erg ver. In een mondiale maatschappij is een goede beheersing van de Engelse taal belangrijk. Net zoals het ook nuttig is om goed Mandarijn Chinees, Arabisch, Frans, Russisch en Spaans te kunnen schrijven en spreken.
Ook in ons vak van technisch schrijver is het belangrijk om meer dan alleen het Nederlands te beheersen. Natuurlijk: alle technische handleidingen kunnen vertaald worden. Maar het is toch wel heel erg praktisch als we een handleiding voor een stofzuiger of een zaagmachine, bedoeld voor de export, direct in een wereldtaal kunnen leveren.
En toch…
Toch wordt het grootste deel van de zakelijke communicatie binnen Nederland nog in het Nederlands gevoerd. Technische handleidingen en gebruiksaanwijzingen: we schrijven ze heel vaak in onze eigen taal. Ook als ze bedoeld zijn voor de internationale markt. Omslachtig? Niet als het een goed geschreven handleiding is. Een duidelijk geschreven tekst laat zich makkelijk en snel vertalen. Maar daarover straks meer. Het is om deze reden dat wij het bij Foxiz heel belangrijk vinden om goede Nederlandstalige teksten te kunnen schrijven.
“Taal is te belangrijk om te verminken”
Lieke Marsman, Dichter des Vaderlands
Even een leestestje
Doe je mee? Bekijk de twee onderstaande e-mails, verstuurd door Luuk, aan zijn collega Rosa.
1. “Rosa, hier de betalingen die je gevraagd had van de afgelopen twee weken, check jij ze even voor je ze doorstuurt naar sales? Gr Luuk”
2. “Hoi Rosa, Hierbij stuur ik je de betalingen van de afgelopen twee weken, waarnaar je vroeg. Kijk jij er even naar voordat je ze naar de Sales-afdeling verstuurt? Groet, Luuk”
Welke van de twee zinnen vind je het beste passen in een werkomgeving? Nog twee tekstjes, afkomstig van twee verschillende verpakkingen met koelvloeistof.
1. “Zorg dat de motor van de auto gedurende een periode van twee uur niet heeft gelopen. Nadat de motorklep is geopend en met de standaard is vastgezet draait u om de koelvloeistof bij te vullen de dop van de radiator linksom om deze te verwijderen.”
2. “Laat de motor van de auto twee uur lang uitstaan. Open de motorklep. Zet deze vast met de standaard. Verwijder de radiatordop. Vul de radiator met koelvloeistof.” Welke van de twee tekstjes zou je het liefste lezen als je nog nooit koelvloeistof hebt bijgevuld?
Een goede technische handleiding wekt vertrouwen
De kans is groot dat je beide keren het tweede tekstje hebt gekozen. “Ja, logisch”, zul je zeggen. En dat is ook heel logisch. Een goedgeschreven tekst leest prettiger en makkelijker dat een slecht lopende tekst. Dat weten we allemaal. Een goedgeschreven tekst is ook functioneel. Hoewel Rosa het eerste mailtje van Luuk best snapt, zal ze het tweede mailtje net iets serieuzer nemen. En ze zal misschien net iets harder haar best doen voor die betalingen, omdat Luuk zijn best heeft gedaan om een zorgvuldig mailtje te schrijven. De eerste gebruiksaanwijzing is wollig en onduidelijk. Hij kan leiden tot verkeerd gebruik en misschien zelfs tot ongelukken. De tweede gebruiksaanwijzing is bondig, wekt vertrouwen en laat geen ruimte voor twijfel. De lezer weet wat hij of zij moet doen, voelt zich gerespecteerd en zal een volgende keer misschien wel weer voor dit merk koelvloeistof kiezen.
Wat is een goede technische handleiding?
Een goede technische handleiding voldoet aan een aantal vaste vereisten. Bijvoorbeeld:
• De tekst is foutloos geschreven.
• De tekst is geschreven voor een van te voren vastgestelde doelgroep met een vooraf bepaald taal- en technisch niveau.
• De zinnen zijn kort en actief en bevatten geen ingewikkelde constructies.
• De tekst bevat eenvoudige en hedendaagse woorden, passend bij de doelgroep.
• Het taalgebruik is consistent. De lezer wordt alleen met ‘u’ of alleen met ‘je’ aangesproken; de zinnen en tekstblokken worden zoveel mogelijk op dezelfde wijze opgebouwd en bevatten zo min mogelijk synoniemen.
• De tekst bevat geen Engelse leenwoorden, tenzij deze door de doelgroep worden gebruikt en begrepen.
Is goed Nederlands moeilijk?
Veel mensen zeggen dat Nederlands een moeilijke taal is. Voor wie niet met deze taal opgegroeid is kan dat het geval zijn. Ben je in Nederland opgegroeid en heb je, net als bijna iedereen, vanaf je kleutertijd het lezen en schrijven geleerd? Dan kan het bijna niet moeilijk zijn. Grammatica, spelling, zinsopbouw: we hebben het op de al basisschool geleerd. Een kind kan de was doen! Het is natuurlijk mogelijk dat je inmiddels de kneepjes van het Nederlandse vak een beetje verleerd bent. Dat kan gebeuren. Je bent niet de enige. Veel mensen, hoog en laag opgeleid, twijfelen nogal eens tijdens het schrijven. Veelvoorkomende twijfelgevallen zijn bijvoorbeeld:
• D, t of dt?
• Hun of hen?
• Die of dat?
• Jou of jouw?
• Teveel of te veel?
Herken jij ze?
Taalkennis opfrissen?
De meeste Nederlandse taalregels zijn makkelijk op te zoeken op internet. Beterspellen.nl, onzetaal.nl en schrijftwijfel.nl zijn handige websites waar je veel verloren gewaande kennis weer kunt ophalen. Heb je als technisch schrijver behoefte aan meer beroepsgerichte kennis waarmee je jouw taalvaardigheid kunt opfrissen? Kijk dan eens bij het cursusaanbod op de website van Foxiz. Onze cursus Schrijfwijzer biedt vele praktische handvatten voor de technisch schrijver.